W moim odczuciu ludzie, mniej lub bardziej świadomie, myślą o swojej ścieżce zawodowej na dwa sposoby, przyjmując tym samym strategię PUSH (ang. pchać) lub PULL (ang. ciągnąć). Nie wchodząc w tym miejscu w zawiłości związane z realnymi strategiami promocyjnymi, sprzedażowymi i marketingowymi, jak możemy to przełożyć na planowanie ścieżki kariery? Gdy wyobrażam sobie młodą osobę będącą odzwierciedleniem strategii PUSH, to widzę historię Jakuba. Jakub zawsze był dobry z matematyki, nie sprawiała mu żadnych problemów. Dlatego też poszedł do klasy o profilu matematyczno-fizycznym. Po maturze nie zastanawiał się długo, Politechnika wydała mu się naturalnym wyborem; wyborem bycia inżynierem. Jakub prawdopodobnie na zadane pytanie: „Jak to się stało, że zostałeś inżynierem?”, odpowiedziałby: „Tak jakoś wyszło”. Strategia PUSH to szereg kolejno otwieranych drzwi, prowadzących często w dość spójnym kierunku. Jednak kluczowe okazuje się pytanie dokąd zaprowadzą Cię te drzwi? W jakim stopniu dane miejsce będzie dla Ciebie zawodowo satysfakcjonujące? Czy nie okaże się, że matematyka, która pierwotnie przyprowadziła Jakuba w stronę bycia inżynierem, będzie stanowiła tylko niewielki stopień jego codziennej pracy?

W przeciwieństwie do strategii PUSH, jawi się strategia PULL. Tutaj z kolei towarzyszy mi historia Julii, która od zawsze marzyła, by być uznaną architektką krajobrazu. Od najmłodszych lat zadawała sobie pytanie „Co powinnam zrobić, by zrealizować swoje marzenie?”. Wiedziała, że niezbędne jest ukończenie odpowiednich studiów, ale najpierw trzeba się na nie dostać. Dlatego już w liceum chodziła na dodatkowe lekcje rysunku i działała w kole botanicznym… Strategia PULL to nic innego jak obranie wyraźnego celu i planowanie działań wstecz zaczynając od momentu jego osiągnięcia (tzn. Co muszę zrobić, by zostać architektką krajobrazu? Zdobyć odpowiednie wykształcenie kierunkowe, więc… co muszę zrobić, by zdobyć wykształcenie kierunkowe? Dostać się na studia, więc… co muszę zrobić, by dostać się na studia? Zdać egzamin z rysunku, więc… Co muszę zrobić, by zdać egzamin z rysunku? Chodzić na dodatkowe lekcje rysunku w liceum, więc… itd.). Julia prawdopodobnie na zadane pytanie: „Jak to się stało, że zostałaś architektką krajobrazu?”, odpowiedziałby: „Zawsze tego chciałam i każdego dnia robiłam coś, co mnie przybliżało do osiągnięcia tego celu”. Ta strategia projektowania kariery uważana jest za taką, która daje większą szansę na odniesienie spektakularnego sukcesu zawodowego. Dlaczego? Mogłoby się wydawać, że jest to związane z faktem, że zasoby jakimi dysponujemy w życiu (takie jak np. czas i energia) są ograniczone, więc świadome podążanie spójną ścieżką jest po prostu bardziej ekonomiczne. Ale zauważmy, że zarówno kariery typu PULL jak i PUSH mogą być niezwykle spójne. Dla mnie kluczową pozostaje inna kwestia. Tylko w strategii PULL świadomie wybieramy miejsce, w którym chcemy się znaleźć w perspektywie kilku/kilkunastu lat. Mamy możliwość zweryfikowania czy taka praca będzie zgodna z moimi wartościami, zainteresowaniami, predyspozycjami itd. W przeciwieństwie do strategii PUSH, która prowadzi nas „gdzieś” i to „gdzieś” możemy poznać dopiero, gdy się tam znajdziemy.

Oczywiście myśląc o projektowaniu kariery strategie PULL i PUSH stanowią krańce pewnego kontinuum, a historie Julii i Jakuba są ich ilustracją. W życiu najczęściej te strategie wzajemnie się przenikają i raczej możemy mówić o przewadze którejś z nich w myśleniu o swojej ścieżce zawodowej niż o występowaniu tylko jednej z nich. Myślę, że kluczową rolą doradcy we współczesnym świecie jest inspirowanie ludzi do przyjęcia strategii PULL i skutecznego projektowania swojej kariery poprzez świadomą pracę nad wizją przyszłości zawodowej w oparciu o swoje wartości, zainteresowania, predyspozycje i dotychczasowe doświadczenia.